Używki zabiją Ciebie szybciej niż myślisz…
We współczesnym świecie stosowanie substancji psychoaktywnych stało się powszechne. Niestety coraz częściej narażona jest młodzież. Motywy nadużywania substancji mogą mieć różny charakter: ciekawość, dla zabawy, chęć zaimponowania przed znajomymi itp. Jest to zjawisko niebezpieczne, gdyż stosowaniu używek często towarzyszą zaburzenia psychiczne (stany depresyjne czy lękowe), zaburzenia osobowości (np. postawa antyspołeczna). Prędzej czy później używanie substancji psychoaktywnych prowadzi do uzależnienia (fizycznego lub psychicznego). Uzależnienie fizyczne jest wywołane przystosowaniem się organizmu do substancji psychoaktywnej. Organizm pod wpływem działania środków rozwija biologiczne adaptacje przystosowawcze wywołane skutkami działania toksyn.
Charakterystyczną cechą uzależnienia fizycznego jest wzrost tolerancji, czyli konieczność stopniowego zwiększania dawki dla osiągnięcia pełnego efektu.
Natomiast uzależnienie psychiczne to uczucie występujące po użyciu substancji charakteryzujące się zaspokojeniem i pragnieniem przyjmowania substancji w celu osiągnięcia takich samych doznań euforycznych. Według WHO silne uzależnienie można rozpoznać za pomocą: • pragnienia lub przymusu stosowania substancji; • brak kontroli nad własnym zachowaniem; • objawów abstynenckich przy przerywaniu lub ograniczaniu przyjmowania substancji; • zmiany w zainteresowaniach na rzecz stosowania środków; • przyjmowania substancji pomimo szkodliwych następstw. 
Psychoaktywne substancje można podzielić na: naturalne, półsyntetyczne i syntetyczne. Wszystkie mają wpływ na ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy. Skutki ich działania zależą od dawki, częstotliwości, sposobu zażywania. Inny podział środków psychoaktywnych: a)psycholeptyczne (uspokajające)-leki nasenne, przeciwlękowe; b)psychoanaleptyczne (pobudzające)-leki przeciwdepresyjne, amfetamina; c)psychodysleptyczne (halucynogenne)-narkotyki halucynogenne i odurzające oraz alkohol.
Narkotyki stały się powszechne praktycznie wszędzie. Młodzież zaczyna przeważnie od tzw. narkotyków miękkich (marihuana, haszysz). Stopniowo przechodzą do środków halucynogennych i amfetaminy, kończąc na heroinie, która najszybciej uzależnia fizycznie i psychiczne. W pierwszej kolejności występuje uzależnienie psychiczne, następnie fizyczne. Młodzież bierze narkotyki w celu przynależności do grupy, aby zwrócić na siebie uwagę. Często podłożem jest rodzina. Problemy rodzinne nie tylko dotyczą zaniedbań ze strony rodziców, ale także nadopiekuńczości (szczególnie ze strony matki), czy też wygórowanych ambicji rodziców względem dziecka. Warto zaznaczyć, iż wszystkie narkotyki mają negatywny wpływ na organizm, głównie na układ nerwowy. Tragiczne w skutkach jest łączenie narkotyków z alkoholem. Narkotyki dzielą się na opiatowe, pobudzające układ nerwowy i halucynogenne. Do opiatów można zaliczyć opium i jego pochodne (morfinę) oraz heroinę. Heroina jest narkotykiem silnie uzależniającym zarówno fizycznie jak i psychicznie. Środek działa euforyzująco, powoduje złagodzenie napięć psychicznych, wyzbycie się stresu, ma także działania przeciwbólowe (podobnie jak morfina). Po odczuciu euforii następuje senność i apatia. Po każdym dawkowaniu, występuje pogorszenie stanu fizycznego, bezsenność, pogorszenie relacji społecznych, wymioty i nudności. Heroina często przyjmowana jest za pomocą wstrzyknięć, co nierzadko jest przyczyną zakażeń bakteryjnych prowadzących do AIDS. Szybko wzrasta tolerancja, a zespół abstynencki jest wyjątkowo dramatyczny i ma groźny dla organizmu przebieg. Narkotyki pobudzające układ nerwowy są to substancje naturalne, uzyskiwane z liści koki, ale także narkotyki syntetyczne jak amfetamina. Kokaina występuje na czarnym rynku w postaci proszku (zawiera inne substancje jak mannitol czy amfetamina). Najczęstszym sposobem zażywania jest jej wdychanie, stosowany jest także dożylnie. Po dawkowaniu pojawiają się uczucie euforii, podniecenia, którym towarzyszą negatywne objawy fizyczne-przyspieszenie pracy serca, wzrost ciśnienia krwi, zmniejszenie odczuwania zmęczenia, małe zapotrzebowanie na sen. Bardzo szybko pojawia się tolerancja, a zwiększone dawki powodują lęk, psychozę (częste próby samobójcze). Jedną z najgroźniejszym odmian kokainy jest krak (półsyntetyczna pochodna). Sprzedawany jest w postaci białych kryształków, już w fazie produkcji jest zanieczyszczany toksynami. Łatwość dostępu, szybkość i moc działania stanowi zagrożenie i często prowadzi do zgonu. Kolejnym narkotykiem, który intensywnie pobudza ośrodkowy układ nerwowy jest amfetamina, występująca w postaci białego proszku, zażywanego doustnie, wdychanego lub stosowanego dożylnie. Do objawów uzależnienia fizycznego można zaliczyć wzrost ciśnienia krwi i napięcia mięśniowego, brak łaknienia. Bardzo szybko uzależnia psychicznie (nawet po pierwszym dawkowaniu). Ma bardzo zgubne działania, powoduje bezsenność, zapobiega zmęczeniu. Wysoka tolerancja przy zwiększonych dawkach powoduje stany lękowe co przyczynia się do brania leków przeciwdepresyjnych i przeciwlękowych. 
Marihuana jest rodzajem narkotyków halucynogennych (substancje naturalne), wytworzona z wysuszonych liści i kwiatów konopi indyjskich. Główną metodą zażywania jest palenie jej samej lub z tytoniem w postaci tzw. skrętów. Początkowe objawy to euforia i rozluźnienie, które jednak bardzo szybko przechodzą w stany zaburzenia pamięci i braku koncentracji. Przedawkowanie marihuany prowadzi do zatrucia fizycznego oraz stanów paranoidalnych. Często stosowana jest z innymi środkami odurzającymi takimi jak alkohol lub amfetamina, co w konsekwencji nasila działania toksyczne. Z narkotyków halucynogennych rozpowszechnione jest również tzw. „extasy” oraz LSD. Mała dawka LSD powoduje zwiększony efekt halucynogenny (działa na ośrodkowy układ nerwowy). Pojawiają się zmiany nastroju, zmiany w zachowaniu, omamy i urojenia. Extasy to środek w postaci tabletek (pochodna amfetaminy), stosowany często przez młodzież na dyskotekach, spotkaniach towarzyskich. Działanie środka zmieszanego z alkoholem powoduje szereg objaw m.in. niemiarowość pracy serca, wzrost temperatury ciała, ogromna aktywność fizyczna bez uczucia zmęczenia. Halucynogeny wywołują uzależnienie i wzrost tolerancji, ale nie przyczyniają się do powstania objawów zespołu abstynencji. 
Alkohol traktowany jest powszechnie jako używka, w rzeczywistości jest to narkotyk silnie uzależniającym. Alkoholizm (choroba alkoholowa) silnie uzależnia zarówno psychicznie jak i fizyczne. Zażywanie alkoholu ma wpływ na ośrodkowy układ nerwowy, zwłaszcza mózg, powodując mniej lub bardziej trwałe zmiany w jego funkcjonowaniu. Alkoholizm w wielu krajach uważany jest za problem społeczny. Alkohol od wieków służy jako środek odurzający, do osłabienia stresu, bólu, dla poprawy nastroju. Napięcia psychiczne, stres wywołany codziennym życiem powoduje, iż wiele ludzi ucieka w alkoholizm. Picie alkoholu co gorsza stało się modą wśród młodzieży, a nawet dzieci. Spożywanie alkoholu w dużych ilościach powoduje zatrucie organizmu, szkodzi zarówno fizycznie, psychicznie i emocjonalnie. Alkoholizm jest przyczyną osłabień więzi rodzinnych, rozwodów i przemocy. Alkoholik często uważany jest przez społeczeństwo jako osoba o słabej woli, w rzeczywistości jest to osoba chora. Występują dwa typy alkoholizmu: -typ I związany ze środowiskiem społecznym, występującym najczęściej po 25. roku życia. Typowy dla kobiet i osób skłonnych do depresji, charakteryzuje się występowaniem ciągów przeplatanych długimi okresami abstynencji; -typ II związany z płcią męską, występuję przed 25. rokiem życia, charakteryzuje się niewielkim wpływem środowiska, wysokim stopniem przenoszenia genetycznego z ojca na syna. Alkoholizm jest chorobą pierwotną, czyli jest przyczyną wielu innych zaburzeń. Jest chorobą postępującą, chroniczną i prowadzącą do śmierci. Alkoholizm składa się z kilku faz: • faza wstępna-uzależnienie psychiczne (picie towarzyskie, na dyskotekach, powoli przeradza się w picie dla rozładowania napięcia psychicznego); • faza ostrzegawcza-szukanie coraz częściej okazji do picia alkoholu; • faza krytyczna-po spożyciu niewielkiej ilości alkoholu pojawia się pragnienie dalszego picia (często pojawia się agresja); • faza przewlekła-picie jest ciągłe (regularne picie ranne, upijanie się w ciągu dnia), pojawiają się zatrucia. Alkoholizm powoduje uszkodzenie mózgu, wątroby (marskość), niedoczynność tarczycy, choroby serca, zaburzenia widzenia, choroby psychiczne itp. Kobiety nadużywające alkohol narażone są na raka piersi. Podobnie jak w przypadku narkotyków, nastolatki pijąc alkohol chcą zaimponować rówieśnikom, przynależeć do grupy. Często podłożem są również problemy rodzinne. Alkoholizm w rodzinie, w dużej mierze przenosi się na dzieci. Reklamy w mediach (głównie telewizja, internet) przyczyniają się do wzrostu picia alkoholu wśród młodzieży. 
Moda na palenie papierosów rozpoczęła się kilkadziesiąt lat temu. Palenie stało się tak powszechne, że aż 40% kobiet i 60% mężczyzn regularnie pali. Zjawisko to przyczyniło się do wzrostu zachorowań na nowotwory złośliwe, przede wszystkim na raka płuc. Szereg kampanii antytytoniowych w mass mediach, przyczynia się do wzrostu świadomości społeczeństwa na temat zagrożeń dla zdrowia wywołanych przez substancje zawarte w tytonie. Dym tytoniowy zawiera kilka tysięcy szkodliwych związków chemicznych, wdychanych przez palaczy nie tylko do płuc, ale także do krwi. Substancje toksyczne docierają nie tylko do osób palących, ale także do ludzi znajdujących się w najbliższym otoczeniu. Skutki palenia czynnego (zaciąganie się dymem tytoniowym) mogą objawiać się poprzez spłycenie oddechu, astmę, niedotlenienie tkanek, udary mózgu, zawały serca, nowotwory złośliwe. Osoby znajdujące się w otoczeniu palacza (palenie bierne) są narażone na choroby układu oddechowego, zapalenie ucha środkowego, alergie u niemowląt i małych dzieci oraz rak płuc i choroby serca u dorosłych. Wiele badań medycznych wykazało, iż palenie tytoniu ogranicza zdolności rozrodcze człowieka.
Dym tytoniowy uzależnia ze względu na obecność nikotyny, która jest silnym narkotykiem. Uzależnia silniej niż heroina, kokaina, amfetamina i marihuana.
Długotrwałe zażywanie nikotyny powoduje trwałe zmiany strukturalne mózgu, staje się również źródłem uzależnienia psychicznego. Dzieci i młodzież zaczynają palić, nie zdając sobie sprawy z uzależniającego charakteru nikotyny. Zerwanie z nałogiem w przypadku młodzieży jak i osób dorosłych jest bardzo trudne. Wczesne rzucenie nałogu jest podstawą do przywrócenia dobrego stanu zdrowia.
Używki zabiją Ciebie szybciej niż myślisz…
Poniżej możesz pobrać moje opracowanie na temat zachowań zdrowotnych wśród dzieci i młodzieży (m in. odżywianie, aktywność fizyczna, sen, używki). Dodatkowo możesz zobaczyć jak opracowałem badania (wykresy, ilustracje, opisy).
