Wpływ aktywności fizycznej na zdrowie człowieka
Aktywność fizyczna ma bezpośredni wpływ na nasze zdrowie psychiczne oraz fizyczne. Jest też skutecznym składnikiem profilaktyki chorób.
Przeraża mnie poziom świadomości polskiego społeczeństwa odnośnie zdrowego stylu życia. Rodzicom “kanapowcom” mówię stanowcze NIE. Aktywność fizyczna to podstawowy składnik prawidłowego trybu życia. Czemu większość rodziców o tym nie pamięta? Może mają przykre wspomnienia z aktywnością fizyczną w szkole? Poniżej przedstawiam wpływ aktywności fizycznej na zdrowie człowieka, niezależnie od wieku. Zaczynamy!
Występowanie większości chorób cywilizacyjnych nie jest zdarzeniem losowym, ale można je łączyć bezpośrednio z brakiem aktywności fizycznej. Zwiększona aktywność fizyczna zmienia styl życia, staje się czynnikiem integrującym składającym się na higienę życia i w ten sposób zapobiega chorobom.
Bierność fizyczna jest jednym z elementów wpływających na chorobę niedokrwienną serca. Systematycznie prowadzony trening sportowy w sposób zdecydowany poprawia sprawność układu krążenia. Zaleca się zwiększenie aktywności fizycznej osobom prowadzącym siedzący tryb życia, jako czynnik prewencyjny chorób układu krążenia. Dużą rolę w propagowaniu aktywnego stylu życia odgrywają media (telewizja, radio, internet).
Współczesny człowiek żyje w dobie zalewu informacji dezorganizującej równowagę osobowości, co wyraża się różnymi zaburzeniami emocjonalnymi. Ogrom informacji może przyczyniać się do obniżenia nastroju człowieka. Stan depresyjny wchodzi w skład chorób cywilizacyjnych i stanowi duży problem populacji ludzkiej. Często spotykaną psychonerwicą jest nerwica krążeniowa, zwana krążeniowo-sercową. W przebiegu, której odczuwa się różne dolegliwości serca pomimo braku w tym narządzie zmian chorobowych.
Aktywność fizyczna jest podstawową metodą prewencji wtórnej nerwicy serca.
Zmniejszenie wysiłku fizycznego sprzyja rozwojowi objawów chorobowych rzekomo-krążeniowych w przebiegu nerwicy. Bierność fizyczna zaburza mechanizmy adaptacyjne układu krążenia. Aby dobrać odpowiedni program treningu dla osób z zaburzeniami czynnościowymi układu krążenia należy przestrzegać zasady:
• aktywność fizyczna powinna zawierać wiele pozytywnych sygnałów i bodźców. Powoduje to odwrócenie uwagi od samego wysiłku fizycznego i stopnia jego ciężkości. Do bodźców pozytywnych można zaliczyć: muzykę, otaczającą przyrodę;
• trening prowadzony w miarę możliwości w grupach, zespołowo;
• program aktywności fizycznej nie powinien dopuszczać do nadmiernych przeciążeń nawet tak powszechnych jak zmęczenie czy też bóle mięśniowe.
Wpływ aktywności fizycznej na zdrowie człowieka–profilaktyka otyłości.
Jedną z najczęściej występujących chorób cywilizacyjnych jest otyłość. W powstawaniu otyłości największą rolę przypisuje się tłuszczom i ich przemianom w ustroju. Trening fizyczny powinien przede wszystkim zwiększać wydatek energetyczny (przy organizowaniu form aktywności należy zwrócić uwagę na stopień zaawansowania otyłości). Ważna jest również systematyka treningu (przy stałej objętości i obciążeniu treningowym). Obciążenia treningowe powinny kształtować się w granicy 30% wysiłku submaksymalnego. Otyłość powoduje zmiany zwyrodnieniowe w stawach i kręgosłupie, dlatego należy unikać gier i zabaw ruchowych połączonych ze skokami, skrętoskłonami tułowia. Najbardziej odpowiednią formą jest jazda na rowerze oraz sporty wodne. W przypadku otyłości przekraczającej 150% masy ciała, ww. formy aktywności są nieskuteczne, gdyż zaburzona jest sprawność motoryczna tych osób. W ekstremalnych przypadkach należy stosować trening statyczny polegający na pracy statycznej mięśni. Praca polega na napinaniu mięśni z siłą maksymalną lub zbliżoną do maksymalnej. Dzięki temu ćwiczone są główne grupy mięśni, zginacze i prostowniki stawu łokciowego, mięśnie brzucha, mięśnie grzbietu, zginacze i prostowniki stawu biodrowego, zginacze i prostowniki stawu kolanowego.
Wpływ aktywności fizycznej na zdrowie człowieka–profilaktyka i leczenie cukrzycy.
Cukrzyca jest ściśle związana z zaburzeniem przemiany węglowodanów, któremu towarzyszy zwiększone stężenie glukozy we krwi oraz wydalanie glukozy z moczem. Wysiłek fizyczny zmniejsza stężenie glukozy we krwi. Systematyczny trening oparty na dynamicznej pracy wszystkich grup mięśni, powoduje wzrost stężenia wolnych kwasów tłuszczowych, które pomagają w utrzymaniu właściwego stężenia glukozy podczas pracy mięśniowej.
Program aktywności fizycznej powinien uwzględniać trening oparty o pracę dynamiczną wszystkich mięśni na poziomie 40% wysiłku submaksymalnego.
Minimalny czas trwania treningu wynosi 30 minut, natomiast maksymalny około dwóch godzin rozłożony na dwie serie w ciągu dnia. W zależności od wydatku energetycznego ćwiczeń należy zwiększać podawanie substratów energetycznych.
Jedną z najprostszych form aktywności fizycznej dla osób chorych na cukrzycę jest codzienna gimnastyka, uwzględniająca pracę dynamiczną, o dużej amplitudzie ruchów we wszystkich stawach. Nie należy zapominać o stosowaniu ćwiczeń oddechowych. Trening sportowy zarówno dla osób chorych, jak i z nadwagą ma szczególne znaczenie (występuje zwiększona oporność tkankowa na insulinę).
Wpływ aktywności fizycznej na zdrowie człowieka–program aktywności dla dorosłych.
Niebezpieczne dla zdrowia objawy hipokinezji i hiperkinezji przyczyniły się do poszukiwania optymalnej dawki ruchu.Według Światowej Organizacji Zdrowia-każdy dorosły mężczyzna dla utrzymania zdrowia oraz kondycji fizycznej powinien codziennie spacerować minimum 90 minut, zaś kobieta 1 godzinę. Zbyt duże wysiłki fizyczne są dla zdrowia niebezpieczne, dlatego też w Stanach Zjednoczonych proponuje się coraz częściej ćwiczenia lżejsze wg zasady „lepiej wolniej”. Za normę można też przyjąć dawkę ruchu wynoszącą co najmniej 10 minut z intensywnością 80% intensywności maksymalnej. Przyjmuję się również, że wystarczająca jest aktywność fizyczna podejmowana trzy razy w tygodniu po 20 minut lub dwukrotnie po 30 minut. Według Zbigniewa Cendrowskiego optymalny trening powinien opierać się o zasadę 3x30x130. Zgodnie z tą zasadą należy ćwiczyć 3 razy w tygodniu, po 30 minut z intensywnością 130 uderzeń na minutę. Wysiłek z intensywnością na poziomie 130 uderzeń na minutę jest niebezpieczny dla osób starszych (np. chorych na serce), ale z drugiej strony niewystarczający dla zdrowych, wysportowanych osób.
Zatem wysiłek fizyczny powinien być dostosowany do indywidualnych możliwości ćwiczącego.
Według Stanisława Kozłowskiego „wysiłki fizyczne mające usprawniać czynność narządów odpowiedzialnych za transport tlenu powinny powodować przyspieszenie tętna do poziomu 130-150 uderzeń na minutę.” U młodych ludzi intensywność wysiłków fizycznych powinna kształtować się na poziomie 50% obciążenia maksymalnego oraz trwać około 30 minut. Autor przyjmuje skuteczną ilość zajęć na poziomie 3-5 razy w tygodniu. W innym przypadku zamiast zmian fizjologicznych, można się spodziewać zmian psychologicznych. Dlatego nie można też oczekiwać podniesienia wydolności fizycznej po spacerze czy gimnastyce porannej.
Zaobserwowano, że u osób prowadzących siedzący tryb życia, wysiłki fizyczne na poziomie 110-120/min mają wpływ na sprawność zaopatrzenia tlenowego.
Według Joachima Raczka wymagania stawiane na lekcji wychowania fizycznego są zbyt niskie, nie sięgają progu oddziaływania fizjologicznego. Autor uważa, że najbardziej skuteczna intensywność powinna oscylować w granicy 90% aktualnie najlepszego wyniku uzyskanego przez dziecko w odpowiednim sprawdzianie. Czas trwania powinien mieścić się w przedziale czasowym 12-15 minut.
U każdego człowieka aktywność fizyczna podlega ewolucji, zależna jest od stylu życia, warunków pracy, osobistych doświadczeń i motywacji.
Wpływ aktywności fizycznej na zdrowie człowieka jest nieoceniony w profilaktyce chorób cywilizacyjnych.
